شبکه بهداشت و درمان بندر انزلی

3 3-تغییرات اقلیمی و چرخه آب

در حال حاضر، حدود 1.7 میلیارد نفر در دنیا، در کشورهایی زندگی می کنند که تحت تنش آبی هستند و تا سال 2025، این تعداد احتمالاً به 5 میلیارد نفر خواهد رسید. تغییرات اقلیمی با تغییر در الگوی بارش در بسیاری از مناطق جهان همراه است. کاهش باران در مناطق خشک‌تر و افزایش باران در مناطق مرطوب‌تر، بخش کشاورزی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیش بینی می‌شود، با افزایش روند گرمایش جهانی، خشکسالی طولانی‌تر و شدیدتر شده و سکونت در بسیاری از مناطق حاشیه‌ای تقریباً غیرممکن خواهد شد. همراه با امواج گرمایی، خشکسالی به کاهش بهره وری کشاورزی ناشی از کمبود آب پاک دامن می‌زند. استفاده از آب آبیاری آلوده برای کشت با خطرات بیماری‌های ناشی از غذا و آب افزایش یابد. علاوه بر این، ظهور پاتوژن‌ها و انگل‌های جدید موجود در آب، ممکن است چرخه معیوب بیماری‌های غذایی و آب را تداوم بخشد و حتی به مناطق دیگر نیز شیوع پیدا کند و به این ترتیب، امنیت و ایمنی غذایی را تهدید کند.

4 4-تغییرات اقلیمی و مهاجرت و سکونت انسان

رویدادهای شدید آب و هوایی مکرر مانند طوفان‌های باد، امواج گرما، بارندگی شدید، خشکسالی و سیل احتمالاً باعث مهاجرت مردم به مناطق دیگر می‌شود که کمتر در معرض این خطرات هستند. علاوه بر این، با گذشت زمان و با تغییر کاربری اراضی کشاورزی و صنعتی در برخی از مناطق جهان، مهاجرت‌های گسترده و توزیع مجدد مردم ممکن است رخ دهد. این تغییر در الگوهای سکونت انسانی، ممکن است باعث افزایش جمعیت در برخی نقاط جهان یا افزایش شهرنشینی شود. تراکم جمعیت بیش از حد در یک منطقه، علاوه بر ایجاد مشکلات اجتماعی ـ اقتصادی، به خطر افتادن امنیت و ایمنی غذایی و اثرات منفی بر سلامتی، مشکل جنگل‌زدایی و انتشار بیشتر گاز دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای را تشدید می‌کند. به این ترتیب سیکل معیوب شدت بخشیدن به تغییرات اقلیمی و پیامدهای ناشی از آن همچنان ادامه خواهد داشت و بدتر نیز خواهد شد!

 5-تغییرات اقلیمی و امنیت غذایی

امنیت غذایی به معنای دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی همه مردم در همه زمان‌ها به غذای کافی، ایمن و مقوی است که پاسخگوی نیازهای غذایی و ترجیحات غذایی آن‌ها برای یک زندگی فعال و سالم باشد. طبق برآوردها، به دلیل شرایط اقتصادی، درگیری‌ها و مناقشات و پیامدهای تغییرات اقلیمی، در حال حاضر بیش از یک میلیارد نفر در دنیا، به انرژی کافی روزانه دسترسی ندارند و حداقل دو برابر این تعداد از کمبود املاح و ویتامین‌های مورد نیاز رنج می‌برند. برآوردهای یونسکو نشان داده، تا سال 2050، نیمی از مردم جهان دچار سوءتغذیه خواهند شد.

تغذیه با تولیدات کشاورزی، دام و آبزی پروری ارتباط تنگاتنگی دارد. هر نقطه از این کره خاکی متناسب با اقلیم و پتانسیل‌های تولید غذا در آن منطقه، به یکی از این سه صنعت وابسته است. گرمایش جهانی و پیامدهای ناشی از آن مانند تغییرات دما، تغییر در الگوی بارش و پدیده‌های شدید آب و هوایی ناشی از آن بر تولید، عملکرد و دسترسی محصولات کشاورزی، آفات و بیماری‌های گیاهی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم دارند. تغییرات دما ممکن است بر دوره تولید مثل پاتوژن‌ها تأثیر بگذارد، در نتیجه توزیع و رشد آنان را تغییر داده و در برخی مناطق منجر به ظهور پاتوژن‌های جدید برای یک میزبان خاص شود. گرمایش جهانی بر حجم تولید محصولات کشاورزی، ترکیب درشت مغذی‌ها و املاح و ویتامین‌های برخی از غلات و حبوبات و موجودات آبزی و همچنین علوفه دام و علاوه بر این، کیفیت حسی محصولات کشاورزی تأثیر می‌گذارد. بروز پدیده‌های شدید جوی مانند سیل و روانآب‌ها و بارندگی شدید می‌تواند باعث ریزش فاضلاب انسانی در مسیرهای آب شیرین شود و در نتیجه آب مورد استفاده برای آبیاری محصولات را آلوده کند. در سال 2017، سازمان غذا و داروی ایالات متحده در نهایت هشداری را در مورد مصرف محصولات تازه‌ای که با آب سیلاب در تماس بوده‌اند، صادر کرد. افزایش دمای محیط با رشد و تکثیر آفت‌های گیاهی و تولید آفت‌های گیاهی جدید همراه می‌شود. در مناطقی که دمای محیط و فصول دچار دگرگونی شده، گرده افشانی گیاهان و بالطبع آن رشد و تکثیر آنان دچار تغییر می‌شود.

دو متغیر اقلیمی بسیار تأثیرگذار که بر بروز بیماری‌های منتقله از غذا تأثیر می‌گذارند؛ دما و بارش هستند. با افزایش دمای جهان، احتمالاً، بار گرمایی در تمام سیستم‌های زنجیره سرد افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این، افزایش 2 تا 3 درجه سانتی گراد دما احتمالاً عمر ذخیره سازی سرد را به نصف کاهش می‌دهد و منجر به افزایش فساد و مسمومیت مواد غذایی می‌شود، مگر اینکه زنجیره سرد طولانی شود و بهبود یابد.

در زنجیره تولید غذاهای حیوانی و وابسته به دام، توانایی میکروارگانیسم‌ها در ایجاد عفونت و توکسین‌ها احتمالاً بیشتر می‌شود. در صورت عدم پاستوریزاسیون یا نظارت مناسب، باقیمانده‌های آنتی بیوتیک‌های مصرفی برای درمان عفونت‌های باکتریایی در حیوانات همراه با مایکوتوکسین‌ها، دیوکسین‌ها و عوامل مشترک بین انسان و دام از حیوان به غذا منتقل می‌شوند و می‌توانند در غذاهای فرآوری‌شده نیز وجود داشته باشند. کمبود آب و خشکسالی، کشاورزان را مجبور به استفاده از آب آلوده یا فاضلاب برای ابیاری محصولات کشاورزی می‌کند. سبزیجات آبیاری شده با آب آلوده احتمالاً پناهگاه پاتوژن‌های انسانی هستند و افزایش دما ممکن است بر میزان تکثیر پاتوژن‌ها نقش موثری داشته باشد. افزایش گازهای گلخانه‌ای و برخی ترکیبات شیمیایی، احتمال آلودگی مواد غذایی به این ترکیبات را افزایش می‌دهد.

پیش‌بینی می‌شود که گرمایش مرتبط با تغییر آب و هوا سبب کلونیزاسیون و رشد سالمونلا در گله‌های پرورش پرندگان گوشتی می‌شود. بدون نظارت، پایش و ضدعفونی مناسب، دوره‌های طولانی دمای بالا می‌تواند باعث افزایش تعداد سلول‌های سالمونلا در مراکز پرورش جوجه‌های گوشتی شود. به این ترتیب، باکتری سالمونلا می‌تواند به زنجیره غذایی منتقل شود. علاوه بر این، کمپیلوباکتر، یک باکتری بیماریزا در پرندگان، تحت تأثیر دما قرار دارد.

پیش بینی می شود که تغییرات اقلیمی و پدیده‌های مرتبط، به طور فزاینده‌ای امنیت عرضه مواد غذایی را به خطر بیندازد و در سال‌های آینده، افزایش مستمری در کمبود دسترسی به مواد غذایی سالم و پایدار، بروز عفونت‌های ناشی از غذا و مسمومیت ایجاد کند.

بر اساس گزارش فائو، در نتیجه گرم شدن آب و هوای کره زمین، وقوع سالانه بلایا در حال حاضر بیش از سه برابر دهه‌های 1970 و 1980 شده است. کشاورزی در مقایسه با مجموع صنایع مختلف صنعت، کشاورزی، بازرگانی و گردشگری، به تنهایی سهم نامتناسب 63 درصدی از اثرات بلایای طبیعی را به خود اختصاص می‌دهد و کشورهای کمتر توسعه‌یافته (LDCs) و کشورهای با درآمد کم و متوسط (LMIC)، بار عمده این بلاها را به دوش می‌کشند.

Jترجمه و تنظیم: عالمه حریری فر- کارشناس ارشد تغذیه

 

منابع

1. Duchenne-Moutien RA, Neetoo H. Climate Change and Emerging Food Safety Issues: A Review. J Food Prot. 2021 Nov 1;84(11):1884-1897. doi: 10.4315/JFP-21-141. PMID: 34185849. https://meridian.allenpress.com/jfp/article/84/11/1884/467299/Climate-Change-and-Emerging-Food-Safety-Issues-A
2. https://oceanfdn.org/ocean-and-climate-change/
3. https://unfccc.int/news/climate-change-related-disasters-a-major-threat-to-food-security-fao