شبکه بهداشت و درمان بندر انزلی

پژوهشگران با تحلیل داده‌های ۱٬۷۵۱ شرکت‌کننده، نقش آسیب‌زای سدیم بر مخاط معده را برجسته کردند؛ آسیبی که می‌تواند به سرطان منجر شود. این مطالعه همچنین اهمیت قوانین جدید برچسب‌گذاری مواد غذایی در برزیل از سال ۲۰۲۲ و لزوم اجرای اقدامات سلامت عمومی برای ترویج عادات غذایی سالم‌تر را مورد تأکید قرار داد.

محققان با به‌کارگیری رویکردی نوآورانه، داده‌های نمونه بزرگی از ساکنان چهار پایتخت ایالتی در مناطق مختلف برزیل را تحلیل کردند و به توسعه راهبردهای پیشگیرانه در برابر این نوع تومور کمک کردند.در این مطالعه، قند افزوده‌شده به غذا به‌عنوان «عامل اصلی» در ارتباط میان رژیم غذایی ناسالم و سرطان معده معرفی شد، در حالی که نمک حتی در میان افراد دارای عادات غذایی سالم نیز خطر ابتلا به تومور را افزایش می‌دهد. این نتیجه از پژوهشی در برزیل به‌دست آمده و در مجله علمی BMC Medicine منتشر شده است.

مطالعه حاضر الگوی غذایی ناسالم (UDP) را رژیمی با مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری‌شده، نوشابه‌های شیرین و فست‌فود تعریف کرده است. در مقابل، الگوی غذایی سالم (HDP) بر مصرف زیاد میوه و سبزیجات همراه با سطح پایین سدیم تمرکز دارد. پژوهشگران دریافتند که UDP با افزایش خطر سرطان معده مرتبط است و قندهای افزوده‌شده که در فرآیند تولید غذا برای افزایش شیرینی استفاده می‌شوند، بین ۷٪ تا ۲۱٪ در این ارتباط نقش دارند.

 همچنین، مصرف سدیم به‌عنوان عامل میانجی اصلی در ارتباط بین HDP و خطر ابتلا به آدنوکارسینوم معده شناسایی شد.هیچ تأثیر میانجی‌گری برای اسیدهای چرب اشباع یا فیبر مشاهده نشد. آدنوکارسینوم معده: یک سرطان کشنده آدنوکارسینوم معده یک تومور بدخیم است که در لایه درونی (مخاط) معده رشد می‌کند و بیش از ۹۰٪ موارد سرطان معده را تشکیل می‌دهد. سرطان معده ششمین سرطان شایع در برزیل است، با حدود ۲۱٬۰۰۰ مورد جدید تخمینی در دوره سه‌ساله ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵، طبق آمار مؤسسه ملی سرطان (INCA) این نوع سرطان همچنین نرخ مرگ‌ومیر بالایی دارد – حدود ۷۵٪ از بیماران در عرض پنج سال جان خود را از دست می‌دهند. در این مطالعه چندمرکزی از نوع مورد-شاهدی الگوهای مصرف غذایی با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی (یک روش آماری برای شناسایی الگوها و روابط پنهان در میان مجموعه‌ای از متغیرها) شناسایی شدند. این تحلیل بر پایه پرسشنامه بسامد غذایی ۱۳۰ موردی انجام شد که متناسب با هر منطقه از کشور تنظیم شده بود. برای تشخیص اثرات مستقیم و غیرمستقیم این الگوهای غذایی بر خطر ابتلا به سرطان معده، محققان از تحلیل میانجی‌گری استفاده کردند. رویکرد رایج در ادبیات علمی درباره ارتباط بین رژیم غذایی و سرطان، معمولاً تمرکز بر غذاها یا مواد مغذی خاص دارد، در حالی‌که در این مطالعه رویکردی جامع‌تر بر اساس الگوهای غذایی اتخاذ شده است. دکتر ماریا پائولا کورادو، انکولوژیست و رئیس گروه اپیدمیولوژی و آمار سرطان در مرکز تحقیقات بین‌المللی مرکز سرطان A.C. Camargo، به خبرگزاری FAPESP گفت:«هر منطقه و فرهنگی در برزیل رفتار خاص خود را دارد. عادت‌های غذایی مردم در شهر بلم با کسانی که در گوئیانیا یا سائو پائولو زندگی می‌کنند متفاوت است، اما ممکن است همه آن‌ها منجر به همان بیماری شوند.

 ما تصمیم گرفتیم یک مطالعه مورد-شاهدی انجام دهیم؛ یعنی برای هر بیمار، فردی بدون بیماری در همان منطقه انتخاب کردیم. همچنین گروهی را شامل کردیم که آندوسکوپی شده و سرطان نداشتند. این کار زمان‌بر بود، اما نتیجه مهمی به دست آمد که به روشن شدن مکانیسم‌های دخیل در سرطان معده از دیدگاه اپیدمیولوژیک کمک می‌کند و برای سلامت عمومی اهمیت دارد.» ارتباط سدیم یکی از عوامل خطر است که مستقیماً بر فرایند سرطان‌زایی تأثیر دارد. مصرف بیش‌ازحد آن می‌تواند اثرات زیان‌باری بر مخاط معده داشته باشد، که منجر به التهاب و تعامل با کلونیزاسیون باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌شود؛ باکتری‌ای که معمولاً در معده وجود دارد اما می‌تواند باعث گاستریت (ورم معده) شود. مصرف زیاد سدیم ممکن است باعث گاستریت آتروفیک و متاپلازی شود؛ عوارضی که از تحریک مزمن مخاط معده ناشی شده و می‌توانند به سرطان منتهی شوند.

 طبق یک نظرسنجی ملی اخیر، حدود ۶۰٪ از جمعیت بزرگسال برزیل بیش از میزان توصیه‌شده سدیم مصرف می‌کنند که این امر عمدتاً به دلیل مصرف نان سفید، تست، لوبیا، برنج و گوشت گاو است. محصولات دارای برچسب «سبوس‌دار» مانند غلات صبحانه، نان‌ها و بیسکوییت‌ها نیز می‌توانند دارای مقادیر بالایی از سدیم باشند. «جمعیت از اطلاعات غذایی آگاهی کافی ندارد. مسئله ایجاد ترس نیست؛ بلکه آگاهی‌بخشی است – توضیح درباره رژیم‌ها، آموزش کارکنان سلامت، صحبت در مراکز بهداشتی. ما باید فلسفه‌ای را پایه‌گذاری کنیم که آموزش دهد، اطلاع‌رسانی کند و به فرهنگ هر منطقه احترام بگذارد. نمی‌توان به کسی که هر روز کباب می‌خورد، گفت دیگر نخور چون ممکن است سرطان بگیری. موضوع این نیست. باید درباره خطرات آگاهشان کرد. هدف ما پیشگیری، تشخیص زودهنگام و آموزش تغذیه سالم به‌صورت عملی و واقع‌بینانه است»، کورادو اضافه کرد که از سال ۲۰۲۰ در فهرست ۲٪ برتر دانشمندان جهان قرار دارد. در این مطالعه، محققان اشاره کرده‌اند که برزیل از سال ۲۰۲۲ قوانین جدیدی در زمینه برچسب‌گذاری مواد غذایی اجرا کرده تا درک مردم از اطلاعات تغذیه‌ای را افزایش دهد و به آن‌ها در انتخاب آگاهانه کمک کند. قوانین برچسب‌گذاری جدید ایجاب می‌کند که اگر محصولی دارای ۶۰۰ میلی‌گرم یا بیشتر سدیم در هر ۱۰۰ گرم غذای جامد یا ۱۵ گرم یا بیشتر قند افزوده در هر ۱۰۰ گرم باشد، با نماد ذره‌بین مشخص شود. سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه می‌کند که مصرف روزانه سدیم کمتر از ۲ گرم باشد، معادل با حدود پنج قاشق چای‌خوری نمک. اما مصرف سدیم در برزیل تقریباً دو برابر این مقدار است.برای قندهای افزوده‌شده، حداکثر مصرف باید کمتر از ۱۰٪ کالری روزانه باشد. برای مثال، در رژیم غذایی ۲۰۰۰ کالری، این مقدار معادل ۵۰ گرم یا حدود ده قاشق چای‌خوری قند در روز است. یک بطری نوشابه ۳۵۰ میلی‌لیتری به‌طور میانگین حاوی ۳۸ گرم قند افزوده است.

در این تحقیق، دانشمندان پیشنهاد می‌دهند که باید اقدامات و راهبردهای بیشتری برای انتخاب‌های غذایی سالم‌تر با هدف کاهش مصرف سدیم و قند افزوده به‌منظور پیشگیری از سرطان معده اتخاذ شود.

 مترجم : محمدسالار حاجوی کارشناس تغذیه مرکز بهداشت شهرستان آوج