شبکه بهداشت و درمان بندر انزلی

سطوح بالای استرس، اثرات زیان‌باری بر عملکرد تحصیلی، توانایی یادگیری و سلامت روان دارد. استرس از طریق واکنش‌های متعدد بیولوژیکی و رفتاری، عامل خطر اضافه‌وزن و چاقی محسوب می‌شود.

استرس‌های ناشی از حوادث ناگوار زندگی و فشار شغلی، خطر چاقی را به همراه دارد. همچنین ترک خانه برای رفتن به دانشگاه نیز باعث استرس در ترم اولی‌ها می‌شود.
دانشجویان رشته‌های پزشکی بیشتر از دانشجویان سایر رشته‌ها استرس تحصیلی دارند. آن‌ها به‌دلیل برنامه‌های درسی فشرده، امتحانات مکرر و فشار ناشی از کار با بیماران، تحت فشار بیشتری هستند که بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها تأثیر زیادی می‌گذارد.

استرس تحصیلی، باعث الگوی غذایی ناسالم شده، از این رو افزایش خطر چاقی و اضافه‌وزن را به همراه خواهد داشت. مطالعات بیانگر تمایل دانشجویان به دریافت بیشتر کالری، کربوهیدرات و شکر هنگام استرس درسی، می‌ باشد.

در برخی از کشورها برتری تحصیلی دانش‌آموزان، یک معیار مهم اجتماعی محسوب شده، که براساس آن والدین، فرزندان خود را قضاوت و ارزشیابی می‌کنند. از‌ طرفی تغییرات سریع اجتماعی _ فرهنگی و اجرای سیاست تک ‌فرزندی باعث افزایش رقابت علمی، شغلی و فشار تحصیلی دانشجویان شده، ثابت شده که دانشجویان در مقایسه با همسالان خود بالاترین سطح استرس تحصیلی را دارند. همچنین در برخی کشورهای آسیایی زنان دانشجویان کارشناسی، دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی، رویداد های منفی را بیشتر از مردان تجربه می‌کنند.

استرس تحصیلی و رویدادهای منفی با اضافه ‌وزن و چاقی ارتباط دارد. اگرچه این ارتباط متوسط بوده است. به‌علاوه، احتمالاً دانشجویان پسر، دانشجویان کارشناسی و دانشجویان دانشگاه‌های بسیار دور از محل زندگی با استرس بیشتر زندگی می‌کنند و دچار اضافه‌وزن یا چاقی می‌شوند. از‌طرفی، دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر استرس بیشتری را تجربه میکنند؛ چرا که احتمالاً زنان نسبت به عوامل استرس‌زا حساس‌ترند و وقتی در یک موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرند یا از اتفاقات منفی رنج می‌برند، ممکن است به‌راحتی تحت تأثیر مشکلات قرار بگیرند و تمایل بیشتری به گزارش احساسات خود داشته باشند.

پاسخ‌های بیولوژیکی به استرس شامل: اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و کندی تخلیۀ معده است که منجر به افزایش ذخیرۀ انرژی شده و باعث اختلال در ترشح هورمون‌های مهم مانند کورتیزول، لپتین، گرلین و نوروپپتید Y می‌شود. به‌علاوه، استرس موجب پرخوری و تمایل به بی‌تحرکی میگردد.

نتایج تحقیقات بیانگر تمایل دانشجویان به استفاده از غذای آماده و حاوی کالری بیشتر، صرف غذا در زمانی که استرس بالایی دارند، میباشد، که به نوبۀ خود باعث عدم تعادل کالری و افزایش خطر ابتلا به چاقی می‌شود.رویدادهای منفی، مانند شکست در امتحان، دوری از خانواده و شکست مالی...... اغلب با رفتارهای ناسالم، مانند پرخوری، نوشیدن الکل و استعمال دخانیات همراه است.

رویدادهای استرس‌زا در زندگی ارتباط مستقیمی با افزایش شاخص تودۀ بدنی (BMI) در نوجوانان دارد.مداخلات روان‌شناختی منظم و پیوسته برای کاهش استرس تحصیلی در بین دانشجویان میتواند، شیوع اضافه‌وزن و چاقی را در این گروه کاهش دهد.

تهیه و ترجمه: فاطمه خداخواه جدی، کارشناس تغذیه مرکز خدمات جامع سلامت ( کلویر و شهدا ) شهرستان بندرانزلی

متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید